Deloitte Türkiye’nin açıkladığı 2022 yılı birleşme ve satın almaların genel görünümünü ortaya koyan raporuna nazaran, pandemi sonrası periyotta Türkiye piyasası istikrarlı bir süreç düzeyine ulaşmayı başardı. Türkiye’de birleşme ve satın alma süreçlerinde 2022’de 400’ün üzerinde süreç adedi ile yaklaşık 11 milyar dolar kıymetinde süreç gerçekleşti. Yıllık süreç hacmi son 10 yıl ortalamasının altında kalmakla birlikte, süreç hacminde görülen artış evvelki yıla nazaran yüzde 8’lik büyümeye işaret ediyor.

Türkiye’de, birkaç büyük çaplı süreç toplam yıllık süreç hacmi üzerinde belirleyici oldu. Birinci 10 süreç, toplam süreç hacminin yaklaşık yüzde 50’sini oluştururken, süreç sayısının yüzde 73’üne karşılık gelen 10 milyon doların altındaki süreç büyüklüğüne sahip 295 süreç, toplam süreç hacminin sadece yüzde 4’ünü oluşturdu. Süreç hacminin yüzde 15’i yılın en büyük süreci olan Türkiye Varlık Fonu – Türk Telekom sürecinden geldi. Ortalama süreç hacmi 27 milyon dolar ile geçmiş yıllara misal bir düzeyde gerçekleşti.

Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Önderi Hasret Ulaş, “Küresel süreç hacminde daralma yaşanan bir yılda Türkiye’ye yönelik süreçlerde istikrarlı bir ivme yakalanmış durumda. Büyük ölçekli kimi stratejik yatırımcı süreçleri gerçekleşti. Lakin hareketlilik tekrar küçük ve orta süreçler pazarındaydı. Temkinli davranan yabancı yatırımcılar süreç hacminin yarısını oluşturmakla birlikte, toplam yabancı süreç hacmi bir evvelki yıla nazaran düşüş gösterdi. Global salgın tarihe karışırken, Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa’nın güç güvenliği ve global enflasyonist baskılar yeni risk ve belirsizlikler olarak karşımıza çıkıyor. Yatırım ortamındaki tüm zorluklara karşın birleşme ve satın alma süreçlerinde canlılık devam ediyor” dedi.

Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Yöneticisi His Doğançay ise, “Pandemi sonrası periyotta birleşme ve satın almalar ortalama 10 milyar dolar düzeyinde seyrediyor. Bu birebir vakitte son on yıllık ortalamaya da denk gelen bir düzey. Bu yıl 11 milyar dolarlık süreç hacmiyle geçen yılın bir modül üzerine çıkıldı. Teşebbüs sermayesi alanında ve start-up yatırımlarında görülen hareketlilik devam etti. Yaklaşan seçim devrinin ve global konjonktürün yarattığı belirsizliklere karşın, stratejik yatırımcıların uzun vadeli yatırım iştahları ve teknoloji odaklı teşebbüs sermayesi yatırımlarının yüksek büyüme potansiyeli ile Türkiye, yatırımcıların ilgisini çekmeye devam etmekte. Türkiye pazarına yönelik bu dinamikler önümüzdeki periyoda dair olumlu sinyaller veriyor” diye konuştu.

Küresel süreçler frene bastı

2021’de tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaşan global birleşme ve satın alma süreçleri, 2022’de yüzde 38 oranında daralarak yaklaşık 2,9 trilyon dolara (2021- yaklaşık 4,7 trilyon dolar) geriledi. Enflasyonist ortam, sıkılaşan iktisat siyasetleri, yükselen güç fiyatları ve Ukrayna’da devam eden savaş üzere faktörler nedeniyle yatırımcıların riskten kaçındığı görüldü. Bununla birlikte, 2021’de görülen tarihi büyümeye karşın, 2022’de global süreç hacminin pandemi öncesi düzeylere paralel gerçekleştiği söylenebilir.

Küresel birleşme ve satın almalarda bilgi teknolojileri, gayrimenkul ve sıhhat en etkin dallar olarak öne çıktı. Büyük ölçekli bilgi teknolojisi ve gayrimenkul bölümü süreçleri bu bölümlerin süreç hacmine tesir etti. En büyük düşüş ise finansal hizmetlerde yaşandı. Bununla birlikte yavaşlama tüm bölümlerde bariz oldu.

Melek yatırımcılar büyük rol oynadı

Türkiye’de gerçekleşen süreçlerde yerli ve yabancı yatırımcılar süreç hacmini neredeyse eşit olarak paylaştı. Yabancı yatırımcılar süreç hacminin %51’ini oluşturdu. Melek yatırımcıların büyük rol oynadığı süreç sayısında yerli yatırımcılar yüzde 76 oranı ile öne çıktı. Türk yatırımcıların dahil olduğu süreçlerin toplam bedeli yüzde 27 artarak 5,4 milyar dolara ulaştı, toplam süreç sayısı da yüzde 2 oranında arttı.

Öte yandan global ekonomik çalkantıların gölgesinde yabancı yatırımcıların Türkiye’ye yönelik yatırımları 2022’de yüzde 6 oranında düşüşle 5,5 milyar dolara geriledi. En büyük yabancı yatırımcı süreci 1,4 milyar dolar fiyatındaki İspanyol BBVA’nın hissedarı olduğu Garanti Bankası’ndaki hisselerini artırma süreci oldu.

Yabancı yatırımcıda en büyük hisse Körfez Bölgesi’nden

Körfez sermayesi yatırımları 2022’de 2,3 milyar dolar ile son 5 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Buna nazaran, Körfez Bölgesi’nden yatırımcılar toplam yabancı yatırımcı süreç hacminin yüzde 42’sini oluşturdu. Güneş gücü alanında IHC – Kalyon Güç (490 milyon dolar) süreci, Mubadala liderliğinde Getir’in 768 milyon dolar fiyatındaki yatırım çeşidi ve QIA – Dream Restaurants yatırımları körfez sermayesinin kıymetli süreçleri olarak öne çıktı.

Avrupalı yatırımcılar bir kere daha 44 süreçle liderliği üstlenirken, Asya-Pasifik bölgesinin katkısı yüzde 2 ile sonlu kaldı. Avrupalı yatırımcıların süreç hacmindeki hissesi 2021’de yüzde 29’dan 2022’de yüzde 39’a yükseldi.

2021’de 3,6 milyar dolar düzeyinde olan Kuzey Amerikalı yatırımcıların süreç hacmi yaklaşık 840 milyon dolar düzeyine geriledi.

Risk sermayesi için en cazip bölümler; teknoloji, taşınabilir ve internet, e-ticaret ve oyun

Finansal yatırımcılar, yaklaşık 5 milyar dolar bedelinde 268 adet süreç gerçekleştirdi. Bununla birlikte büyük ölçekli Türk Telekom ve Getir süreçlerinin tesiriyle finansal yatırımcıların süreç hacmi yüzde 19 oranında artış gösterdi. Finansal yatırımcıların toplam süreç sayısında en büyük hisseye sahip olan risk sermayesi ve melek yatırımlarının toplamı 240’ın üzerinde süreç ile 1,6 milyar dolar oldu. Bu yatırımcıların toplam süreç sayısına katkısı yüzde 66’ya ulaştı.

Teknoloji, taşınabilir ve internet, e-ticaret ve oyun dalları risk sermayesi için en cazip kesimler oldu. Bu alanda Getir (768 milyon dolar), Dream Games (255 milyon dolar) ve Insider (121 milyon dolar) yatırımları öne çıktı.

Oyun kesimi süreçleri 2022’de yaklaşık 530 milyon dolar ve 30’un üzerinde süreçle bir evvelki yıla nazaran yaklaşık yüzde 80 oranında artış gösterdi. Oyun süreç hacminde görülen iki kat artış, 2022 boyunca yatırımcıların oyuna olan ilgisinin devam ettiğini gösterdi. Gelecek vaat eden Türkiye pazarı, 500’den fazla oyun stüdyosuyla son yıllarda oyun yatırımcıları için dünya çapında bir çekim merkezi haline geldi. Dream Games’in değerlemesi yaklaşık 2,75 milyar dolara ulaşırken, Spyke Games VC Griffin Gaming Partners’dan 50 milyon ABD üzere rekor bir düzeyde başlangıç yatırımı aldı.

Özel sermaye fonları geriledi

Özel sermaye fonları tarafından gerçekleştirilen süreç sayısı son 5 yıla nazaran misal düzeyde kalırken, süreç bedeli 2021’deki 2,3 milyar dolar düzeyinden 2022’de 390 milyon dolar düzeyine değerli ölçüde geriledi. İmalat, güç, telekomünikasyon, e-ticaret ve finansal hizmetler, özel sermaye fonları ortasında trend olan bölümler oldu. Özel sermaye fonları ve öteki finansal yatırımcılar toplam 5 adet çıkış süreci gerçekleştirdi.

Küçük ve orta ölçekli süreçler pazarında canlılık devam etti

En büyük 10 sürecin toplam süreç hacmine katkısı yaklaşık yüzde 50 oldu (2021 – yüzde 46). Süreç pahası 500 milyon doların üzerinde olan sadece 4 süreç gerçekleşti. Açıklanan en büyük süreç, Türk Telekom’un Türkiye Varlık Fonu tarafından 1,65 milyar dolar karşılığında satın alınması oldu.

İşlemlerin büyük çoğunluğu küçük ve orta ölçekli başlangıç kademesindeki teşebbüslerde gerçekleşti. Toplam süreç sayısının yüzde 73’üne karşılık gelen, süreç pahası 10 milyon doların altında olan 295 süreç, toplam süreç hacminin sadece yüzde 4’ünü temsil etti. Tüm süreçler dahil ortalama süreç büyüklüğü 27 milyon dolar oldu.

Finansal hizmetler, teknoloji ve telekom dalları öne çıktı

Teknoloji ve finansal hizmetler, 2022’de toplam süreç sayısının yüzde 27’sini oluşturarak süreç sayısı bakımından birinci sıralarda yer aldı. Teknoloji odaklı süreçler 70 adet süreçle evvelki yıla misal halde 2022’de yatırımcıların ilgisini çekmeye devam etti. Teknoloji ve e-ticaret kesimlerine yönelik teşebbüs sermayesi yatırımlarının, yazılım, ödeme sistemleri ve yapay zekâ tabanlı teknolojiler üzere bağlı bölümlerin gelişimine de katkıda bulunduğu görüldü. Finansal hizmetler 46 süreç ve 1,8 milyar dolar ile süreç hacminde başı çekerek, yıllık toplam süreç hacminin yüzde 16’sını oluşturdu.

TVF – Türk Telekom süreci, telekom dalında yüzde 92’lik oranla aslan hissesini alan süreç oldu. Bununla birlikte güç dalı yaklaşık 640 milyon dolarlık 29 süreç ile yatırımcılardan ilgi gören kesimlerden biri oldu. Yatırımcıların, güç dönüşümü ve düşük karbonlu sürdürülebilirlik amaçları çerçevesinde güç dalında birleşme ve satın almalara yönelmesi sonucu yenilenebilir güç kesimine ilginin arttığı görüldü. Önümüzdeki devirde daha fazla yatırımcının, işletmelerine ESG (Çevresel Toplumsal Yönetişim) kriterlerini dahil etmek üzere yeşil güç süreçlerini hedefleyeceği öngörülüyor.

Bunun yanı sıra internet ve taşınabilir hizmetler (44), e-ticaret (24) ve imalat (23) kesimleri yatırımcılardan ağır ilgi görmeye devam etti.