Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, “Şu ana kadar 500’ün üzerinde firma yatırım kredisi kullandı. Bu kredilerle şu an 62 vilayette yatırım yapıldı. 81 ile yaydığımızda hedefimize ulaşacağız.” dedi.

TRT Haber’in canlı yayınına konuk olan TCMB Lideri Kavcıoğlu, gündeme ait soruları yanıtladı.

Kur Muhafazalı Mevduata (KKM) ait soru üzerine Kavcıoğlu, hiçbir vakit merkez bankalarının 2-3-4 ay evvel “Ya bugün ihale yaptınız şu kurdan, sonra döviz sattın şu kurdan, sen bundan sorumlusun” olamayacağını belirterek, “Piyasa müdahalesidir, piyasa likidite idaresidir, rezerv idaresidir.” diye konuştu.

Şahap Kavcıoğlu, merkez bankalarının rezerv kaynak oluşturmasında bir yük olmayacağını tabir ederek, rezerv oluşturma nedeninin, IMF’nin tarifinde olduğu üzere, piyasa hareketlerine nazaran piyasanın stabil hale getirilmesi için merkez bankalarının kullanmak üzere tuttuğu para, kıymet olduğunu anımsattı.

KKM ile ilgili TCMB yıl sonu bilançosunda ne görüleceğine ait soru üzerine Kavcıoğlu, Merkez Bankasının yıllık bilanço açıkladığını, hasebiyle yıllık bilançoda kar-zarar kalemlerini, maliyetlerin hepsinin görülebileceğini lisana getirdi.

Kavcıoğlu, bu sene merkez bankalarının büyük bir kısmının ziyan ettiğini, büyük bir kısmının kağıtlarını tutan bankaların müthiş ziyan ettiğini anlatarak, “Fed’in bugün kağıdını alanlar bu faiz artırımından ötürü ne kadar ziyan ettiğini bu bankaların biliyor musunuz? Bunları niçin konuşmuyoruz?” diye sordu.

Merkez Bankasının vazifesinin kar-zararı sağlayacak bir yapı olmadığını vurgulayan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:

“Bizim vazifemiz Merkez Bankası olarak ülkenin para siyasetini en âlâ biçimde uygulamak, likidite rezerv idaresini yapmak, nakdî transfer düzeneğini sağlayacak tüm şartları oluşturarak ülkenin para siyasetini yönetmek. Bunun için ne gerekirse Merkez Bankası onu yapar. Bu bilançolar bağımsız kontrolden geçer, sayıştaydan geçer ve yıl sonunda bu bilançolar açıklanır. Bizim kendi bilanço grubumuz, kanuna dayalı olarak bu süreçleri yürüten grup ve bizi eleştiren arkadaşlar bunlarla da çalışmışlar. Biliyorlar, yani onlara da bir saygısızlık bu biçimde söylemek. Hasebiyle benim Lider olarak yahut diğer bir arkadaşımın buna müdahil olma talihi zati yok.”

Swaplara ait soru üzerine Kavcıoğlu, swapların yalnızca rezerv kaynağı olarak kullanılan bir enstrüman olmadığını vurgulayarak, swapın temel hedefinin lokal parayla ticaret yapmak için kurulan bir düzenek olduğunu, bunun en uygun uygulandığı ülkelerden birinin Çin olduğunu, Çin ile ticaret yapan firmaların kullandığını söyledi.

Kavcıoğlu, Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan sonra da lokal parayla ticaretin çok konuşulduğunu, en değerli enstrümanların başında swapların geldiğini lisana getirdi.

“Swap için görüşülen öbür ülkeler var mı?” halindeki soru üzerine Kavcıoğlu, “Var doğal, görüştüğümüz çok ülke var.” dedi.

“Merkez Bankasının rezervleri bugün hiç olmadığı kadar daha güçlü bir durumda”

Kavcıoğlu, Merkez Bankası’nın çok teknik ve bir ülkenin kalbi olduğuna işaret ederek, “Merkez Bankasını o denli her hususta oraya çekmenin bir manası yok. Kimseye bir şey sağlanmıyor. Bizim yaptığımız şey bu ülkeye bedel katmak, ülkenin parasını güçlendirmek. Liralaşma stratejimiz bunun temeli. ‘Bu niçin yapılmadı, niçin eksik yapıldı?’ Niçin eleştirmediklerini anlamakta ıstırap çekiyorum. Dolarizasyonu o denli bir noktaya getirmişler ki artık munzam karşılıklarda TL’ye TL, dövize döviz getiriyorsun. TL’yi o kadar önemsizleştirmişler ki TL munzama bile ‘bana dolar getir’ demiş. Artık siz Merkez Bankası olarak TL’ye değer vermezseniz, doğrudur sokaktaki vatandaş da vermez, banka da vermez, oburu da vermez.” diye konuştu.

Rezerv kanallarını çeşitlendirdiklerini belirten Kavcıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Diyorlar ‘eksi swap rezervi şu kadar’ diye. Sen bunu zati farklı halde yapıyordun, bunu yazarken utanman lazım. Artık bunları çıkıp konuşmuyoruz lakin burada fırsat verdiğiniz için… Merkez Bankasının rezervleri bugün hiç olmadığı kadar daha güçlü bir durumda. Yıllarca bu rezerv kaynaklarını kullanmamış, Merkez Bankasına rezerv yapmamış arkadaşların çıkıp bugün kapı kapı dolaşıyorlar swap mutabakatı falan çok ayıp. Yani dikkate almıyoruz fakat hani vatandaşlarımız duyuyorsa bu çok anlamsız, hiçbir manası yok karşılığı da yok. Biz bugün Merkez Bankası olarak rezerv kaynaklarımızı çeşitlendiriyoruz, çeşitlendirmeye devam ediyoruz. Global bir Merkez Bankası haline geliyoruz. Artık başka ülkelerin deposunu, altının tuttuğu sağlam bir Merkez Bankası haline geldik. Birçok ülkeyle görüşüyoruz. Depo da yapıyorlar, altınlarını da getirmek istiyorlar. İstanbul Finans Merkezi ile Cumhurbaşkanımız inşallah yılın birinci aylarında açılışını yapacak.”

Şahap Kavcıoğlu, Merkez Bankasının ünitelerinin büyük kısmının İstanbul’da olduğunu, yıl sonu, yılbaşı üzere yeni binada olunacağını söyledi.

Türkiye’nin global bir güç olarak dünyaya açılan pencere olduğunu aktaran Kavcıoğlu, “Türkiye’nin bugün 4 saat diyorlar, lakin 4 saatten daha yakın, 2 saatte bile Türkiye’nin ulaşabileceği sermaye çok daha fazla ve onlar farkında değil Türkiye buna ulaşmış durumda. O ülkeler paralarını da yatırımlarını da Türkiye’ye getiriyor. 10-20 sene evvel yeniden 2 saat uzaklık değil miydi? Niçin 1 lira yatırımları yoktu. Türkiye bunu aşmış durumda. Türkiye kendi coğrafyası içerisinde şu an kural koyan güç, kural belirleyen güç. Finans olarak da o denli. İstanbul Finans Merkezi’nin yapılmasının altında yatan değerli sebep o. Şayet finansta da global bir güç değilseniz başaramazsınız.” diye konuştu.

“Şu ana kadar 500’ün üzerinde firma yatırım kredisi kullandı”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, TL’ye prestij kazandırma stratejisinde gelinen noktaya ait bir soru üzerine, bu bahiste aldıkları kararlardan ve geçmişte uygulanan yanlış siyasetlerden bahsetti.

Türkiye’nin geçmişte aldığı kararlarla bilhassa TCMB kanalıyla dayanılmaz bir dolarizasyona sokulduğunu lisana getiren Kavcıoğlu, banka bilançolarındaki döviz oranlarının çok yüksek olduğunu, geldiklerinde bu anlayışı yıktıklarını söyledi.

Kavcıoğlu, Liralaşma stratejilerinde rastgele değil kuralları koyarak ilerlediklerini, rezerv azalmasını göze aldıklarını kaydederek, “TL’ye inancı artıracağız’ dedik. Bu yol taşlı, sıkıntı, engebeli. Yaşadığımız şeyler de oldu. Reeskont kredilerinde hala şikayetler oluyor, ‘kullanamıyoruz’ gibisinden. Geçenlerde bir iş adamı ile konuşmamızda diyor ki, ‘Kimse döviz çeki kullanmıyor artık’. Burası siyasetlerimizin geldiği bir nokta.” halinde konuştu.

Dolarizasyonun kırıldığını anlatan Kavcıoğlu, TCMB kaynaklı 2 yıl ödemesiz, 10 yıl vadeli, yüzde 7’ye kadar düşen faiz oranlarıyla TL kredisi verdiklerini, bunun Liralaşmaya büyük katkı sağladığını vurguladı.

“Siz hatırlıyor musunuz yüzde 9 sabit faizle 10 yıl vadeli TL kredi yatırımlarda? Ben 30 yıllık bankacıyım hatırlamıyorum.” diyen Kavcıoğlu, bu kredilerin kullanılıp kullanılmadığına yönelik soruya karşılık şu yanıtı verdi:

“Sayın Cumhurbaşkanımız geçen hafta açıkladı. Yüklü kamu ve kalkınma bankaları üzerinden yerinde kullandırıyoruz. Şu ana kadar 500’ün üzerinde firma yatırım kredisi kullandı. Hani diyorlar ya yandaşlara kredi falan… Daha da değişiğini söyleyeyim. Bu kredilerle şu an 62 vilayette yatırım yapıldı. 81 ile yaydığımızda gayemize ulaşacağız. Liralaşma ve üretim maliyetlerini düşürme noktasında ne kadar kıymetli olduğunu süreç içerisinde daha düzgün göreceğiz.”

Kavcıoğlu, reeskont kredisinin ihracatçı için avantajlarından ve Liralaşma stratejisine sunduğu katkılardan bahsetti.

“Net hata-noksanın birçok nedeni var fakat söylendiği biçimi ile alakası yok”

Şahap Kavcıoğlu, ödemeler istikrarı içindeki net hata-noksan konusuna değinilmesi ve “kaynağı meçhul döviz girişi var” halindeki tenkitlerin hatırlatılması üzerine, şu açıklamalarda bulundu:

“Bu işleri bilmemeleri mümkün değil. Bu işler içerisinde çalışmış arkadaşlar var. Siyaseten bu formda yaparak sıkıntı durumda da kalıyorlar. Danışmanları noktasında kahır olduğunu düşünüyorum. G20 ülkelerinin net hata-noksanı bakın burada. (2022’nin birinci 6 ayında) Bizim 13,8 milyar dolar net hata-noksan olduğumuz devirde ABD 159,3 milyar dolar, Almanya 88 milyar dolar, İngiltere 68,8 milyar dolar… Bu türlü gidiyor. Bankacılık kurallarının çok sıkı olduğu üç ülkeyi karşılaştırmak için gösterdim. Net hata-noksanın o denli anlatıldığı üzere kara para, esrar, eroinden falan kaynaklanması bunlar bir ülkeyi yönetmeye aday yahut siyaset yapmayı düşünen insanların kullanacağı sözler değil. Bu tablo yeni bir tablo da değil. Geçen yıl bizim birinci net hata-noksanın arttığı periyotta 10,5 milyar dolar civarında. Şu an ne kadar biliyor musunuz 2021’i? 1,3 milyar dolar. Ne oldu nereye uçtu? Net hata-noksan nereden kaynaklanıyor oradan bakmak lazım.”

“Türkiye’ye kaynağı meçhul döviz girişi olmaz”

TCMB Lideri Kavcıoğlu, “Türkiye’ye kaynağı belgisiz döviz girişi var mı?” sorusuna karşılık, “Türkiye’ye kaynağı belgisiz döviz girişi olmaz. Turizmin çok ağır yaşandığı bir ülkeyiz. Hem kendi vatandaşımızlarımızın gelip harcama yaptığı bir ülkeyiz. Her vatandaşımız 500 avro harcasa bunun karşılığı kayıtlı değil. 10 bin avro ile de gelebilir. Net hata-noksanın birçok nedeni var fakat bu söylendiği formu ile alakası yok.” diye konuştu.

Kavcıoğlu, dünyada Rus ve Ukraynalı turistlerin geldiği tek ülkenin Türkiye olduğunu, Rusların neredeyse hiçbir ülkeye gitmediğini kaydederek, şunları anlattı:

“Bu beşerler kartla harcıyordu. Siz kartı yasakladığınızda nasıl harcayacaklar paralarını? Nakit harcayacak. Bunu anket metoduyla izleyebilirsiniz. Yalnızca bizim turizmde anket yoluyla yapılan turizm seyahat gelirlerini düzenlemeden 5 milyar dolara yakın bir düzenleme oldu. Bunu bile farklı formda eleştiriyorlar. Bu yeni değil, her devirde yapılan bir şey. “

Kavcıoğlu, kısa vadeli borçlarla ilgili geçen yıl yaptıkları düzenlemeyi anımsatarak, kısa vadeli borçlarla ilgili sayılarda yaşanan farklılıkların sebeplerini anlattı.

“Temel siyasetimiz Türkiye’yi daha büyütmek, yatırımları ve üretimi artırmak”

Şahap Kavcıoğlu, Türkiye’nin ödemeler istikrarı bilançosunun pak olduğuna dair yoruma “kesinlikle öyledir” formunda cevap vererek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bütün bankalarımız son derece dikkatlidir. Bunlar milletlerarası standartlara nazaran kurulmuş, ahenk tarafı milletlerarası standartlara nazaran çalışır. Her şey bilgisayar sisteminde. O denli bir sistem kurulmuş ki kimsenin müdahale etmesine gerek yok. O denli bir sistem kurulmuş, o denli bir yazılım var ki siz şayet esrar, eroin ile ilgili farklı bir bağlantınız varsa paranıza direkt otomatik olarak bloke koyuyor. Sistemin bu kadar ilerlediği bir noktada, Türkiye’nin burada katı olduğunu bildikleri halde… Türkiye yaptırımlara en âlâ uyan ülkelerden birisi.”

Kavcıoğlu, faizlerin tek haneli sayıya indirilmesinin büyümeye katkısına dair bir soruya karşılık, temel siyasetlerinin “Türkiye’yi daha büyütmek, yatırımları ve üretimi artırmak” olduğunu söyledi.

Büyümenin kıymetli bir kısmının net ihracattan geldiğini, bunu görerek faiz indirimlerine başladıklarını lisana getiren Kavcıoğlu, kapasite kullanım oranlarının tarihî ortalamanın üzerinde seyrettiğini, yeni taleplerdeki düşüşleri izlediklerini, faiz indirimlerinin bu süreçte üreticiye çok yardımcı olduğunu anlattı.

Kavcıoğlu, makroihtiyati önlemlerin, finansman maliyetlerindeki düşüşün ve yatırım kredilerinin büyümeye olumlu katkı yapacağını kaydetti.

Türkiye’nin iki yıldır daima büyüyen üç ülkeden birisi olduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, “(Yıl sonu büyüme tahmini) yüzde 5’in üzeri. (Enflasyon iddiası tüketici bazında) Merkez Bankası olarak açıkladığımızın ardında duruyoruz. Yüzde 64-65 civarında yıl sonunu bekliyoruz.” biçiminde konuştu.