İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) tarafından yapılan açıklamada, İSTİB Lideri Ali Kopuz’un, İstanbul Ticaret Borsası Aralık Ayı Meclis Toplantısı’ndaki konuşmasında, zincir marketlerle ait kullandığı tabirlere yer verildi.

Zincir marketlerin doğurduğu tek sorunun pahalılık olmadığını lisana getiren Kopuz, “Pahalılık konusunda zincir marketlerin sorumluluğu az değil lakin yol açtıkları sıkıntılar bununla sonlu değil. Zincir marketlerin kabahatleri görünenden çok. Fiyatları bir arada oluşturduklarına dair savlar vakit zaman gündeme geliyor. Bir yıl evvel Rekabet Konseyi 5 zincir marketin kartel niteliğinde muahede sağladıklarına kanaat getirdi ve tabir yerindeyse bunlara ceza yağdırdı. Geçen ay ise Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk yaptığı tespit edilen işletmelere büyük cezalar uyguladı. Yani tartışılan zincir marketlerin fiyat siyasetleri ile ilgili sabıkaları var ve tekraren cezalandırılmışlar” açıklamasında bulundu.

“Uygun fiyata tedarik yapıyorlar ancak uygun fiyata satmıyorlar”

Ancak pahalılığın bu marketlerin neden oldukları problemlerden yalnızca biri olduğunu öne süren Kopuz, “Pahalılık tüketicileri yani hepimizi etkileyen bir sorun. Zincir marketler, yalnızca tüketicileri değil, çiftçimizden besin üreticisi iş adamlarına, esnafımıza kadar herkesi mağdur ediyor. Çiftçinin ensesine binip uygun fiyata tedarik yapıyorlar ancak uygun fiyata satmıyorlar. Bu nedenle hem tüketiciyi hem de üreticiyi mağdur ediyorlar.” sözlerini kullandı.

“Gıdacı iflas ediyor”

Konuya ait değerlendirmesine devam eden Kopuz, şöyle devam etti:

“Bununla da sonlu kalmıyor, besin üreticilerini sanayicilerini de süründürüyorlar ve üretimden soğutuyorlar. Piyasa hakimiyetleri münasebetiyle, pazar güçlerini kullanarak besin üreticilerini zorladıkları muahedeler dayanılır üzere değil. Fiyat ve vade dayatması, raf kirası, son tüketim yahut tavsiye edilen tüketim tarihi yaklaşırken yaptıkları iadeler gıdacıları mağdur ediyor. Birçok besinci bu marketlere tedarik yaptıkları için güç duruma düşüyor hatta iflas ediyor.”

“Esnaf kalmayacak”

Ali Kopuz, bu durumdan esnafın ziyan gördüğünü belirterek, “Esnafımızın yaşadıkları aslında yıllardır hepimizin gözü önünde yaşanıyor. Yaptıkları kampanyalarla küçük esnafa yaşama hakkı tanımıyorlar. Küçük esnafı bitirdiler. Bir vakitler 80 binin üzerinde bakkal varken artık bu sayı 30 binin de altına düştü. Yalnızca bakkallar değil zücaciyeciler ve kırtasiyeciler üzere esnafımız da yapılan kampanyalardan etkileniyorlar. Bu gidişle esnaf kalmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.

“Fırıncıları ham unsur alımına zorluyorlar”

Büyük zincir marketlerin mağdur ettiği bir kesitin de fırıncılar olduğunu lisana getiren İSTİB Lideri Kopuz, şu tabirleri kullandı:

“Alacakları ekmeğin alım fiyatını kendileri belirleyip, fırıncılara dayatıyorlar. Temel besin unsurlarında yüzde 20 kar marjını aştıkları için de fırıncılara hizmet faturası keserek bu farkı tahsil ediyorlar. Bu yetmezmiş üzere, un alımlarını kendilerinden yapmaya zorluyorlar. Devletimizin fiyatları düşük tutmak için yaptığı regülasyonu bile bozuyorlar. Yalnızca un değil, susam, ekmek miksleri ve gibisi birçok ham maddeyi kendilerinden almayı, ekmek alımı için ön kural koşuyorlar. Hatta fırınlara hangi ilaçlama şirketiyle çalışacağını bile dayatıyorlar.

Buna eskiler ‘Rabbena, daima bana’ derlerdi. Bunlarınki de ona benziyor. Lakin bu durum bu türlü gitmez. Bu yanlış sistemin düzeltilmesi için devlete çok iş düşüyor. Devletin ve Rekabet Kurumu’nun bu işe artık bir dur demesi, daha etkin bir biçimde tedbirler alması, yeni düzenlemelerle birlikte ağırlaştırılmış cezalar verilmesi gerekiyor. Gerçekten dün prestijiyle, zincir marketlerle ilgili “Perakende Ticarette Uygulanacak Prensip ve Kurallar Hakkındaki Yönetmelikte” bir düzenleme yapıldı. Bundan sonra, besin perakende kesiminde 200’den fazla şubeye sahip zincir marketler, satışa sundukları eserler ile şubelerine ait bilgileri Ticaret Bakanlığı’nın sistemine aktaracaklar. Bakanlık gerek görürse bu dataları, ilgili kurum, kuruluş ve kamuoyuyla paylaşacak. Bu adımları kıymetli buluyorum.”

Kopuz, ayrıyeten Hal Yasası ile Perakende Yasası’nın bir an evvel düzenlenerek yürürlüğe girmesi gerektiğini lisana getirerek, “Yeni çıkarılacak Perakende Maddesi’nde her şeyden önce bir mühlet ve uzaklık kuralı konularak küçük esnafımızın önü açılmalıdır. Bu önlemlerin yanı sıra, ulusal zincir marketlerde zücaciye, kırtasiye, mobilya ve teknolojik eserler de satılabilmekte. Bu mevzuda da bir çerçeve belirlenmeli ve bu eserlerin satılabileceği noktalar esnafın lehine olacak halde düzenlenmelidir. Tüm bu tedbirlerin, hem vatandaşın daha uygun fiyatlarla muhtaçlığını karşılamasını, hem esnafımızın nefes almasını, hem de enflasyonun düşmesini sağlayacağına inanıyorum” halinde görüşlerini paylaştı.