Enflasyonun artmasıyla finansal olarak tükenen Lübnan’ın önünde yeni yılda aşılması gereken birtakım ekonomik meseleler duruyor.

Yetkililer, ülkeyi krizden kurtarmak için Memleketler arası Para Fonu (IMF) ile eşgüdüm içerisinde bir düzgünleştirme programını hayata geçirmeyi hedefliyor.

Ülkedeki enflasyon oranı, ekonomik krizin başladığı 2019’dan bu yana yüzde 1400’ün üzerine çıkarken, Lübnan lirası dolar karşısında rekor düşüş kaydetmeye devam ediyor.

Bu ekonomik problemlere karşılık hükümet, muhtaçlıklarının yüzde 80’i dışarıdan ithal edilen ülkede büyümeyi hızlandırmaya ve bütçe açığını kapatmaya yönelik mali önlemler ve maddelerle bir “ekonomik iyileştirme” planı başlatmayı amaçlıyor.

Lübnan 3 yıldır Dünya Bankası tarafından dünyanın gördüğü en şiddetli 3 krizden biri olarak sınıflandırılan ağır bir ekonomik krizle gayret ediyor. Resmi raporlara nazaran nüfusunun yaklaşık yüzde 80’i yoksulluk hududunun altında yaşıyor.

Gelirlerin güçlendirilmesi gerekiyor

Lübnan Maliye Bakanı Yusuf el-Halil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, gelecek yılın ekonomik başlıklarının, dolar kuru için tek fiyat belirlenmesi, ekonomik büyümeyi artırmak ve lokal para ünitesinin değersizleşmesini durdurmak için temel yapısal ıslahatların uygulanması olacağını söyledi.

Yaklaşan 2023 bütçesiyle ilgili olarak Halil, bütçenin hükümet tarafından benimsenen ekonomik düzgünleşme ve ıslahat planına dayanacağını belirtti.

Lübnanlı Bakan, “Devletin finansman kapasitesini eski haline getirmek, hükümet kurumlarına üretkenliği geri kazandırmak ve toplumsal problemlere ehemmiyet vererek, kamu hizmetlerini garanti altına almak için gelirleri artırma sorunu en kıymetli eksen olmaya devam ediyor.” dedi.

Halil, kısa vadede ekonomik güzelleştirmenin yolunun, 2023 bütçe taslağında tamamlanacak olan 2022 bütçesi hususlarının hükümet planı doğrultusunda olmak kaydıyla uygulanması, Arap ve memleketler arası toplulukların itimadının tekrar tesis edilmesiyle başlayacağını aktardı.

IMF ile müzakereler

Beklenen hükümet önlemlerinin büyük bir kısmının, Lübnan ile yaklaşık 4 yıl müddet zarfında ödenmesi planlanan 3 milyar dolarlık kredi verme karşılığında ekonomik ve mali ıslahat daveti yapan IMF’nin kaideleri olduğu belirtiliyor.

Bu ıslahatların en öne çıkanları ortasında finans ve bankacılık kesiminin yine yapılandırılması, başta güç bölümü olmak üzere devlet kurumlarının ıslahatı, yönetişimin güçlendirilmesi, yolsuzlukla gayret yer alıyor.

Lübnan, Nisan 2022’de IMF ile ön muahedeye vardı lakin 5 ay sonra (Eylül’de) IMF, ıslahatların uygulanmasında çok yavaş bir ilerleme kaydedildiğini söz etti.

Dolar kurunun ayarlanması

Lübnan’ın Şubat 2023’te 30 yıl sonra birinci kere doların resmi döviz kurunu 1500 Lübnan lirasından 15 bin liraya yükseltmesi planlanıyor.

Lübnan lirası 1992 yılından bu yana döviz kurunu sabitleme siyaseti nedeniyle dolar karşısında pahasını korudu. Lakin 2019 yılında yaşanan ekonomik kriz, doların dolanımı için paralel bir pazarın oluşmasına yol açtı.

IMF tarafından istenen ıslahatlar ortasında, resmi kur ile bankaların ve paralel piyasanın uyguladığı kur göz önüne alınarak dolar kurunun birleştirilmesi yer alıyor.

Paralel piyasada doların kuru geçtiğimiz günlerde 45 bin liraya ulaşırken, Merkez Bankası’na nazaran doların kuru 31 bin lira civarındaydı.

Emtia fiyatlarındaki artışlar

Dünya Bankası ortalama enflasyonun 2022’de dünyanın en yüksek oranlarından biri olan yüzde 186’ya ulaşacağını bekliyor. Lübnanlı uzmanlar 2023’ün ülkede mevcut yıla benzeri halde enflasyonun arttığı, pahalılık yılı olacağından telaş ediyor.

Bu durumun ekmek, yakıt ve besin eserlerinin fiyatlarını artırması bekleniyor. Uzmanlar, gümrükte temel alınacak dolar fiyatının 1500’den 15 bin liraya yükseltilmesinin, insanların ömürlerine daha fazla derde neden olacak ek artırımlara yol açacağını ön görüyor.

Lübnan Meclisi, eylül ayında harç ve vergilerin kıymetinin hesaplandığı, gümrükte temel alınacak döviz kurunun düzenlenmesini içeren 2022 genel bütçe tasarısını kabul etti.

Bankacılık bölümünün yine yapılandırılması

Hükümetin, ıslahat önlemleri ve IMF’nin şartlarına uygun olarak, bankacılık dalını yine yapılandırmaya yönelik bir yasa tasarısını meclise sunması bekleniyor.

“Finansal Sistemin Tekrar Dengelenmesi” olarak isimlendirilen proje, bankacılık sistemindeki finansal açığın ve bunun mudilere yansımalarının tespitine dayalı olup, birebir vakitte mevduat sahiplerinin inancını yine tesis etmeyi ve haklarını teminat altına almayı amaçlıyor.

Bu proje ile Lübnan’da faaliyet gösteren bankalardan bir kısmının tasfiye edilmesi yahut öbür bankalara entegre edilmesi bekleniyor. Ülkede şu anda 60 civarında olan banka sayısının azalabileceği öngörülüyor.

Lübnan bankaları, 3 yılı aşkın bir müddettir mudilerin döviz cinsinden fonlarına kısıtlamalar getirdi ve ayrıyeten Lübnan lirası cinsinden para çekme konusunda sert hudutlar belirledi.

Dünya Bankası, Lübnan’a ait kasım ayında yayınladığı raporunda, ülkenin iktisadını güzelleştirmek için bankacılık kesimini adil bir biçimde tekrar yapılandırmaya çağırdı.

Elektrik fiyatlarındaki artış

Lübnan’da elektrik üretimi için yakıt ithal edecek döviz sağlanamaması nedeniyle hala önemli bir güç kıtlığı yaşanıyor. Bu da Lübnanlıları elektrik sağlamak için özel jeneratörlerden yararlanmaya sevk ediyor.

Merkez Bankası’ndaki döviz rezervlerindeki düşüş nedeniyle, yaklaşık bir buçuk yıl evvel yaşanan akaryakıt kıtlığı, devlet elektrik santrallerinin birçoklarının durdurulmasına neden oldu. Bu da kurumlar ve meskenlerde uzun saatler boyunca elektrik kesintileri yaşanmasına yol açtı.

Lübnan Elektrik Kurumu, yakıt ithal etmek için gereken fonları teminat altına almak gayesiyle fatura tarifelerini kilovat başına 0,5 sentten 20 sentin üzerine çıkarmaya yönelik bir hükümet kararını 2023’ün başlarında uygulamaya başlayacak.

Lübnan’daki petrol ve gaz aramaları

İsrail ile ekim ayında deniz hududu belirleme muahedesini imzalayan Lübnan, ekonomik ve mali krizden çıkmak için değerli bir faktör olarak petrol ve gaz zenginliğinin ortaya çıkarılmasını bekliyor.

Beyrut ve Tel Aviv, Akdeniz’de petrol ve doğal gaz açısından varlıklı 860 kilometrekarelik bir alan için ABD arabuluculuğu ve BM himayesinde iki yıl süren dolaylı müzakerelere girişti.

Fransız şirketi “Total Energies” aralık ayında, Lübnan ile imzalanan mukaveleye dayanarak, önümüzdeki yıl prestijiyle 9. Blok başta olmak üzere Lübnan karasularında gaz araması yapmayı taahhüt ettiğini duyurdu.

Ancak Dünya Bankası kasım ayında yayınladığı son raporunda, Lübnan’ın petrol ve gazdan elde edeceği potansiyel gelirin hala bilinmeyen olduğu ve bu gelire ulaşmanın yıllar sürebileceği söz edildi.